Welke soorten plastic zijn veilig en welke kan je beter vermijden?

Er bestaan verschillende soorten plastic. Elke soort plastic wordt gemaakt op basis van verschillende grondstoffen. De ene soort is schadelijker voor mens en milieu dan de andere soort. Op sommige producten (vaak op de onderkant) vind je een plastic code. Deze code geeft aan van welk soort plastic het product is gemaakt.

Plastic codes bedacht door industrie

Wat belangrijk is om te weten is dat: de plastic nummers of codes zijn bedacht door de plastic industrie. Het wordt gebruikt om plastic eenvoudiger te kunnen recyclen. De codes geven geen betrouwbare indicatie over veiligheid of gifstoffen. Een fabrikant is namelijk niet verplicht om aan te geven welke grondstoffen een plastic soort allemaal exact bevat. En deze plasticsoorten kunnen additieven bevatten die niet vermeld hoeven te worden.

Plastic soorten overzicht

Onderstaand een overzicht van de plastic codes. Daaronder vind je voor elke soort de bijbehorende risico’s en in welke producten ze voorkomen.

1. PET of PETE (enigzins vermijden)
2. HDPE (relatief veilig)
3. PVC (vermijden)
4. LDPE (relatief veilig)
5. PP (relatief veilig)
6. PS (vermijden)
7. Overig (vermijden)

1. PET of PETE (polyethyleen tereftalaat) / Polyester

Veiligheid:
Enigzins vermijden

Veelal gebruikt voor:
Voor plastic flessen voor o.a. water, frisdrank, olijfolie, mondwater, ketchup. Maar ook voor koekverpakkingen, verpakkingen van magnetronmaaltijden, vloerbedekking. PET wordt ook gebruikt voor kleding. Echter wordt hiervoor de naam polyester gebruikt.

Risico’s:
PET is geschikt voor eenmalig gebruik. Het beschadigt snel en hierdoor lekken eenvoudig gifstoffen aan de inhoud van de verpakking. PET plastic bevat o.a. antimoon(III)oxide. Bij proefdieren is gebleken dat deze stof kankerverwekkend is. Het is nog onbekend of dit effect ook voor mensen geldt. Uit onderzoek blijkt dat gerecycled PET plastic meer potentieel gevaarlijke chemicaliën lekt dan ‘nieuw’ PET plastic. Vanaf 2030 moet PET plastic wettelijk minimaal 30% gerecycled plastic bevatten. (Sport)kleding en sokken gemaakt van polyester en spandex kan BPA bevatten.

Hoe vermijden?
Veel mensen kopen waterflesjes in de supermarkt en vullen deze opnieuw met water. Deze flesjes zijn echter bestemd voor eenmalig gebruik, niet voor langdurig navullen. Daar zijn ze niet voor gemaakt. Des te ouder de fles (en beschadigingen) des te hoger te kans op antimoon(III)oxide in het water in de fles. Koop een glazen waterfles of bidon. Zorg voor een grote opening (de hals van de fles). Dan kan je de fles goed schoonmaken of zelfs in de vaatwasser plaatsen. Vermijd kleding gemaakt van spandex en polyester.

2. HDPE (High Density Polyethylene (PE))

Veiligheid:
Relatief veilig

Veelal gebruikt voor:
Plastic melk flessen (bijv: 2 liter uitvoeringen), shampoo flessen, speelgoed, afwasmiddel flessen, auto onderdelen, vuilniszakken, plastic bewaarbakjes en diepvriesbakjes.

Risico’s:
Dit wordt gezien als een van de veiligere varianten. Er zijn onderzoeken die aantonen dat wanneer deze plastic soort in UV licht word geplaatst de stof Nonylfenol lekt aan de inhoud van de verpakking. Nonylfenol is een hormoonverstorende stof net als BPA. Maar dit wordt nog niet voldoende onderbouwd.

Hoe vermijden?
Veel van bovengenoemde producten kan je niet vermijden, want het is verpakkingsmateriaal van producten. Zo koop je de producten in de supermarkt. Maar je kan thuis wel voedsel bewaren in glazen bakjes i.p.v. in plastic bakjes. Kies dan wel voor glazen bakjes met deksels van PP plastic (zie hieronder omschreven). Glazen bakjes met glazen deksel zijn niet (ik kan ze nergens vinden) te koop. Waarschijnlijk omdat een glazen deksel niet goed afsluit.

3. PVC of Vinyl (Polyvinyl Chloride)

Veiligheid:
Volledig vermijden

Veelal gebruikt voor:
Douchegordijnen, opblaasbare zwembandjes & luchtbedden, vinyl vloerbedekkingen (in de volksmond “zeil” genoemd), shampooflessen, medische producten zoals bloedzakken. En voor de watertoevoer in huis wordt gebruik gemaakt van grijze PVC buizen.

Risico’s:
Vermijd deze plastic soort. Een van de belangrijkste bestanddelen zijn ftalaten. Dit is een weekmaker die ervoor zorgt dat het plastic buigzaam is. Er wordt al lange tijd gewaarschuwd voor weekmakers. Het zijn hormoonverstoorders die kunnen leiden tot o.a. onvruchtbaarheid. Sinds 2004 zijn ftalaten verboden in kinderspeelgoed.

Tip:
Twijfel je of een product van PVC is gemaakt? Vaak herken je de geur snel. Die is namelijk vrij specifiek en sterk. Denk aan de geur van een opblaasbaar luchtbed.

Hoe vermijden?
Koop producten en zeker speelgoed en sexspeeltjes van merken die in de EU worden geproduceerd. De kwaliteitscontroles hierop zijn strenger dan op producten die je zelf importeert uit Aziatische landen via bijvoorbeeld AliExpress.

4. LDPE (Low Density Polyethylene(PE))

Veiligheid:
Relatief veilig

Veelal gebruikt voor:
Coating (polymeer) op binnenkant van kartonnen melk- en yoghurtpakken, coating van binnenzijde papieren drinkbekertjes, speelgoed, knijpflessen (bijvoorbeeld honing of sauzen), huishoudfolie, plastic tassen.

Risico’s:
Er zijn onderzoeken die aantonen dat wanneer deze plastic soort in UV licht word geplaatst de stof Nonylfenol lekt aan de inhoud van de verpakking. Net als bij HDPE. Nonylfenol is een hormoonverstorende stof net als BPA. Maar dit wordt nog niet voldoende onderbouwd.

Hoe vermijden?
Gebruik op je werk koffiebekers van glas, steen of porselein. Gebruik glazen bakjes om eten in te bewaren of in te vriezen. Bij biologische winkels of bij de lokale boer kan je yoghurt en melk vaak in glazen flessen kopen.

5. PP (Polypropeen)

Veiligheid:
Relatief veilig

Veelal gebruikt voor:
Dezelfde doeleindes als polyethyleen plastics (zie nummer 1, 2 en 3). Bijvoorbeeld gebruikt voor ketchup flessen, yoghurt bakjes, margarine kuipjes, babyflessen, rietjes en wegwerpluiers. In de foto hiernaast zie je een close-up van een Blue Band margarine kuipje.

Risico’s:
Een van de veiligste plastic soorten. Maar ook hier is een onderzoek geweest dat deze plastic mogelijk stoffen lekt, in dit geval oleamide. Maar dit wordt nog onvoldoende onderbouwd door andere onderzoeken.

Hoe vermijden?
Sommige producten kan je in de supermarkt ook in een glazen verpakking kopen. Denk aan ketchup, en mayonaise. Koop voor je baby een babyfles gemaakt van glas.

6. PS (Polystyreen)

Veiligheid:
Volledig vermijden

Veelal gebruikt voor:
Wegwerp bestek, wegwerp-frietbakjes, CD’s & DVD’s, fietshelmen, kledinghangers, vleesschaaltjes (waarop vlees in de supermarkt ligt), groenteverpakkingen (zie het champignonbakje op de foto hiernaast), piepschuim, plantentrays en isolatiemateriaal gebruikt voor de bouw van huizen.

Risico’s:
De boosdoeners hier zijn “styreen” en “benzeen”. Meerdere onderzoeken hebben uitgewezen dat deze stoffen kankerverwekkend en hormoonverstorend zijn. Hormoonverstoringen kunnen o.a. leiden tot onvruchtbaarheid.

Hoe vermijden?
Wanneer je friet haalt bij de friettent zijn deze bijbehorende wegwerpbakjes niet te vermijden. Je kan zelf thuis frietbakken om deze bakjes te ontwijken. Wegwerpbestek van plastic is inmiddels verboden in de EU. Vleesschaaltjes voor vleeswaren kan je vermijden door… geen vleesbeleg meer te eten 🙂 Haal zoveel mogelijk groente (denk aan bovenstaande champignons) en fruit op de markt en koop ze daar los en doe ze in een eigen zak/verpakking.

7. Overige plasticsoorten (o.a. polycarbonaat)

Veiligheid:
Volledig vermijden

Veelal gebruikt voor:
Niet alle plastic soorten vallen onder een van de bovengenoemde categorieën. Dus daar is nummer 7 voor in het leven geroepen. Nummer 7 is de grote vergaarbak van alle overgebleven soorten. Hier vallen de afbreekbare (biologische) plasticsoorten onder. Maar ook plastic zoals polycarbonaat (PC) dat BPA en BPS bevat. Hiernaast zie je een foto van een plastic rijstverpakking (biologische rijst van de Lidl) met code 7.

Risico’s
Over de gezondheidsrisico’s BPA en BPS heb ik al veel geschreven. Maar het is niet zeker dat nummer 7 plastic altijd BPA en/of BPS bevat. PES (polyethersulfon) wordt vaak als vervanger van polycarbonaat gebruikt en deze bevat vaak BPS (de vervanger van BPA).

Conclusie

Loop eens een rondje door je keuken. Kijk op voedselverpakkingen in de voorraadkast en koelkast wat erop staat. Op sommige verpakkingen staat helemaal geen nummer op. Dat roept direct vraagtekens bij mij op. Ik kwam bij een rondje 2 verpakkingen tegen van de Lidl met een nummer 7 erop (koffiebonen verpakkingen en de biologische rijst). De champignons van de Plus supermarkt zitten in een kunststofbakje met code 6. Ook niet iets om vrolijk van te worden.

Ook interessant:
Babyflessen van glas of plastic?
Thee drinken zonder BPA
Wat is BPS?
Zijn siliconen een alternatief voor plastic?
Broodtrommel zonder BPA en plastic

Bronnen:

www.ncbi.nlm.nih.gov
www.ejnet.org
plastics.americanchemistry.com