Dit blog is ooit gestart uit verbazing over de risico’s van BPA. En dat de overheid niet ingrijpt of de burgers informeert over BPA. En toen ik de verhalen rondom PFAS op het nieuws hoorde was ik wederom verbaasd. Want de RIVM geeft op de eigen website aan dat er niet gegarandeerd kan worden dat het Nederlands kraanwater teveel PFAS bevat. En worden burgers daarover geïnformeerd? Nauwelijks.
Wat zegt de Nederlandse overheid over PFAS in drinkwater?
Wat zegt het RIVM (Rijks Instituut voor Volksgezondheid en Milieu) over PFAS?
“Mensen in Nederland krijgen te veel PFAS binnen via voedsel en drinkwater. Dit blijkt uit onderzoek van het RIVM uit 2021.“
Wat zegt de Nederlandse overheid over de gezondheidsrisico’s van PFAS?
Op de website van de RIVM staat: “Van PFAS is bekend dat ze schadelijke effecten kunnen hebben op de gezondheid van mensen. De stoffen kunnen bijvoorbeeld effect hebben op het immuunsysteem, op de voortplanting en ontwikkeling van het ongeboren kind. Ook kunnen PFAS een effect hebben op cholesterol in het bloed, effecten op de lever geven en nier- en testiskanker veroorzaken. De stoffen kunnen verder schadelijk zijn voor de natuur. Ze kunnen problemen opleveren voor dieren in de top van de voedselketen, zoals vogels en zoogdieren.”
Bron: RIVM
Hoe komt PFAS in drinkwater en in voeding terecht?
Drinkwater wordt gemaakt van grondwater en oppervlaktewater. PFAS komt in het water terecht omdat bedrijven afvalwater lozen in grondwater en oppervlaktewater. Maar verspreidt zich ook via de lucht tijdens productie van PFAS en producten die PFAS bevatten. Via de lucht komt het terecht op de grond en in het water. Voorbeelden van bedrijven die PFAS lozen zijn Chemours (voorheen DuPont) in Dordrecht. Dit bedrijf loosde Genx (dit is een PFAS variant) in de Merwede rivier. Er zijn meer bedrijven die PFAS lozen in het rivieren. Niet alleen in Nederland, maar ook in Duitsland en België. Wanneer zij dit lozen in de Maas of de Rijn stroomt dit water uiteindelijk Nederland in.
Water vervuild met PFAS wordt gebruikt voor het kweken van groente en fruit. Maar dit is niet enige manier waarop voedsel verontreinigd wordt met PFAS. Want in pesticiden (gewasbeschermingsmiddelen) zit ook PFAS en deze pesticiden worden gebruikt in de landbouw.
Waar is PFAS vervuiling te vinden?
Op heel veel plekken in Nederland. Er komen regelmatig nieuwsberichten naar buiten over te hoge PFAS waardes in water. In juli 2023 werd bekend dat een sloot in een woonwijk in Den Haag vervuild is met PFAS. De PFAS grenswaarde voor deze sloot ligt 25.000 keer hoger dan de RIVM grenswaarde voor oppervlaktewater. En februari 2025 is blijkt ook het water op Vlieland teveel PFAS te bevatten. Bijna dagelijks lijken er nieuwe berichten te verschijnen over PFAS-vervuiling.
Niet alleen bedrijven in Nederland zorgen voor PFAS-vervuiling. PFAS komt ook via De Schelde (rivier uit België) Nederland binnen. In Antwerpen aan rivier De Schelde staat een 3M fabriek. Die jarenlang illegaal stoffen als PFAS uitstootte. Dit kwam o.a. in De Schelde terecht. Maar daalde ook neer op de grond rondom de fabriek. In België speelt momenteel een rechtszaak rondom deze zaak. Groentes uit eigen tuin en eieren van eigen kippen van mensen die rondom 3M wonen mag men niet meer eten omdat deze teveel PFAS bevatten.
Maar ook Nederland kwam in opstand. Want De Schelde komt uit in Zeeland. En ook daar raakte water en vis bevuild met PFAS. Het RIVM is bezig met een onderzoek of men vis uit De Schelde veilig kan eten. De Nederlandse staat heeft 3M inmiddels aansprakelijk gesteld voor de schade in de Westerschelde.
Een tijd terug werd bekend gemaakt dat mensen rondom Chemours in Dordrecht, Sliedrecht en Papendrecht geen groentes of fruit meer uit hun moesten moeten eten. Want ook daar zit teveel PFAS in de grond dankzij Chemours. Moeders in die regio zouden zelfs beter geen borstvoeding kunnen geven. Want PFAS wordt doorgegeven aan baby’s via moedermelk. En inmiddels is er ook een negatief zwemadvies voor recreatieplas Merwelanden omdat het water teveel PFAS bevat. Daarnaast is het verstandig om kinderen niet te laten spelen met zeeschuim omdat daar 100 tot 1000 x meer PFAS in zit dan in zeewater.
PFAS aanwezig in bloed
Divers EU-politici hebben een bloedtest ondergaan om de aanwezigheid van PFAS in hun bloed vast te stellen. Bij alle politici zijn tot 7 PFAS varianten gevonden. Deze tests zijn uitgevoerd om aan te tonen niemand immuun is voor de aanwezigheid van PFAS in zijn/haar bloed. Ook Europese topambtenaren niet.
Kan je PFAS uit drinkwater filteren?
Ja, dat kan. Er zijn twee bekende manieren om dit te doen:
- Actieve koolstoffilter (GAC)
- Omgekeerde osmose membranen.
Voor beide systemen is belangrijk dat ze regelmatig onderhoud nodig hebben om goed te werken. Systemen die niet goed worden onderhouden of met oude/vieze filters, verliezen na verloop van tijd hun werking.
Wat werkt niet?
Een waterontharder, ijzerfilter of het koken van water verwijdert geen PFAS. De werking van een filter op basis van ionen-uitwisseling wordt door o.a. de Department of Health in de VS betwijfeld. Dus dit soort systemen zijn niet opgenomen in dit artikel.
Hoe werkt de actieve koolstoffilter?
Dit is de meest betaalbare en gebruikte oplossing. Hiervoor gebruik je actieve kool dit wordt ook GAC (granulaire actieve kool) genoemd. Dit wordt gemaakt van organische materialen met een hoog koolstofgehalte. Denk aan hout, steenkool en bruinkool. En wordt toegepast in korrelvorm.
Het EPA (United States Environmental Protection Agency) zegt over deze filter:
“Het is aangetoond dat GAC effectief PFAS uit drinkwater verwijdert. Als het wordt gebruikt in een doorstroomfilter nadat de deeltjes al zijn verwijderd. Thomas Speth (onderzoeker bij EPA) zegt: “GAC kan voor een bepaalde tijd 100 procent effectief zijn. Afhankelijk van het type koolstof dat wordt gebruikt, de diepte van het koolstofbed, de stroomsnelheid van het water, de specifieke PFAS die je moet verwijderen, de temperatuur en de mate en het type organische stoffen en andere verontreinigingen of bestanddelen in het water.” GAC werkt bijvoorbeeld goed op PFAS met langere ketens zoals PFOA en PFOS, maar PFAS met kortere ketens zoals perfluorobutanesulfonzuur (PFBS) en perfluorobutyraat (PFBA) minder goed.”
Hoe werkt filteren met omgekeerde osmose?
Hogedrukmembranen (nanofiltratie) of omgekeerde osmose kan ook worden gebruikt om PFAS uit water te filteren. Het water wordt dan met hoge druk door een membraan en filters geperst. Deze manier van water filteren is duurder in aanschaf. Maar je hoeft hier minder vaak filters te wisselen waardoor de langetermijnkosten uiteindelijk net zo hoog zijn als bij een koolstofwaterfilter. Deze manier van water filteren moet ook vaak geinstalleerd worden. Koolstofwaterfilters kunnen ook los geplaatst worden.
Welke waterfilters filteren PFAS uit water?
Onderstaand een overzicht van koolstoffilters, osmose waterfilter en een alternatieve waterfilter. Alleen bij de laatste 2 filters wordt op de site van de fabrikant aangegeven dat PFAS uit het water wordt gefilterd. Het is ook nogal een statement om te maken. Want wat als de filter er slechts 90% eruit filtert? Kan of durf je dan als fabrikant nog aan te geven dat de filter PFAS uit het water haalt?
Let op: onderstaande producten heb ik gecheckt op het filteren van PFAS. Ik heb nog niet uitgezocht of ze 100% BPA-vrij zijn.
Brita Waterkan met Maxtra Pro filter
Ook het bekende Brita heeft inmiddels een oplossing voor PFAS. Een glazen kan i.c.m. het Maxtra Pro waterfilter patroon. Het vermindert chloor, kalkaanslag, lood en koper uit het water. Maar het ‘vermindert’ ook PFAS in het water, aldus Brita. Ik denk dat dit een eerlijke uitspraak is, omdat 100% alles filteren een moeilijke garantie is. Je kan deze waterfilters ook los kopen, ze passen op alle Brita kannen en Brita Flow. Deze set met 1 filter kost grofweg 57,-.
Zero Water – Waterkan met filter
Dit systeem maakt o.a. gebruik van een actief koolstoffilter. En geeft op de eigen site aan dat het de volgende stoffen filtert: PFAS (PFOS / PFOA), kalk, lood, chloor, glyfosaat en micro plastics. De filters geven het water een pure smaak. Je krijgt er losse filters bijgeleverd. Deze moet je af en toe vervangen. Omdat hierin stoffen zoals PFAS worden opgevangen. Er kan 2.4 liter water in. Een waterkan met 3 waterfilters kost ongeveer 75,-.
Koolstof waterfilter
Deze filter kan je binnen op de aanrecht zetten maar ook mee op reis nemen. Dan heb je overal schoon drinkwater. Deze filter haalt het volgende uit je water: virussen, pathogene bacteriën, schadelijke chemicaliën, pesticiden, organische oplosmiddelen en schoonmaakmiddelen. Er kan 5,6 liter water in. Hij kost bij Bol.com +/-269,-.
Osmose waterfilter
Deze omgekeerde osmose waterfilter van Aqmos produceert 1,5 water per minuut. Het water is gefilterd en zacht van smaak. En zorgt er ook voor dat er geen kalk meer in het water zit. Hij kost 549,-.
Frizzlife PD600 – Omgekeerde osmosesysteem
Dit apparaat filtert bacteriën, virussen, chemicaliën, zware metalen, chloor en andere schadelijke stoffen uit kraanwater. Dit systeem is makkelijk onder je waterkraan te installeren. Je kan het zonder gereedschap op je kraan installeren. Er zit een schakelaar op. Zodat je kunt kiezen tussen gefilterd of normaal kraanwater (bijv. voor planten of om schoon te maken). Dan gebruik je de filter alleen wanneer je ‘m nodig hebt. De filter is eenvoudig te vervangen. Dit systeem kost +/- 869,-.
Aqualine Waterfilter
Een lezer maakte me attent op deze waterfilter. Het is geen koolstoffilter of osmosefilter. Maar het merk geeft zelf aan dat deze waterfilter in staat is om GenX, PFAS, bacteriën, hormonen, medicijnen, pesticiden, microplastics uit het water te filteren. Daarnaast zorgt de filter ervoor dat het water mineraliseert en vitaliseert. In de reviews staat dat het apparaat in ieder geval zorgt voor lekker drinkwater. Hij kost +/- 259,-. En is o.a. online te koop bij Bol.com
Ik heb er zelf nog geen filter aangeschaft om PFAS te filteren uit kraanwater. Ik neig naar de Zero Water kan met filters. Omdat deze eenvoudig in gebruik is. Heeft iemand ‘m al in huis, of een ander systeem? En hoe bevalt het? Laat het weten in de comments. Je helpt er een ander mee!
Bronnen
https://www.rivm.nl/pfas
https://www.health.state.mn.us/communities/environment/hazardous/topics/pfashometreat.html
https://www.ilent.nl/onderwerpen/pfas
https://www.vpro.nl/argos/media/luister/argos-radio/onderwerpen/2023/op-zoek-naar-de-pfas-lozers-in-de-maas.html
https://www.theguardian.com/environment/2023/may/07/food-pesticides-toxic-forever-chemicals-pfas
https://www.trouw.nl/
https://pointer.kro-ncrv.nl/zorgen-hoogleraar-milieuchemie-over-pfas-heel-veel-mensen-hebben-al-te-veel-in-hun-bloed
Lees ook:
Waterfles zonder BPA of plastic
Waterkoker zonder plastic of BPA
Thee drinken zonder plastic
Hoe drink je plasticvrij koffie?
Babyflessen: glas of plastic?
Dankjewel voor de waardevolle info! Inderdaad moeilijk te verteren dat de overheid ons hier niet beter over inlicht.
Zou een berkley waterfilter dit stofje kunnen filteren? En weet je toevallig of de berkley bpa, bps en ftalaten en hormoonverstorend vrij is? Ik heb net wat berkley leveranciers gebeld maar het is niet geheel zeker hoe dit zit (grootste deel is van rvs maar filters zitten plastic onderdelen op)
Hoi,
Super fijne site heb je bedankt dat je tijd hier in stopt.
Ik vroeg mij af dan in hoe verre een brita filter helpt hierbij.
Hoi Cindy,
Brita geeft nergens op hun site aan dat de filter ook PFAS eruit filteren…
Brita heeft wel vanaf nu een glazen filterkan
Hoi, ja alleen staat de kan los van het filter. En Brita geeft niet aan dat hun filter PFAS uit het water kan filteren.
PFAS is een verzamelnaam voor zo’n 6000 mensgemaakte (onnatuurlijke, en deels (bijna) onafbreekbare) stoffen. Van een aantal is de schadelijke werking (min of meer) bekend, van vele andere soorten PFAS (poly- en perfluoralkylstoffen) is dat amper of niet bekend. Mij lijkt dat als van een filter wordt gezegd dat het (controleerbaar en in het filter aantoonbaar) PFAS filtert, dat dan moet worden aangegeven *welke* soorten PFAS er in welke mate worden uitgehaald. Zeker in de buurt van Chemours zitten ze om zulke filters te springen.
Ja ben ik met je eens Hennie. Sterker nog zou mooi zijn als dit op overheidsniveau wordt geregeld. Dat PFAS uit drinkwater wordt gefilterd. Dan zou dit artikel overbodig zijn. Er zijn inderdaad heel veel soorten PFAS. Ik kan alleen de mijn inziens beste opties tonen en ben afhankelijk van de info van fabrikanten.
Ik wil graag zelf mijn drinkwater testen ( ik heb al jaren een aqualine waterfilter). Bestaan er ook betaalbare tests om aanwezigheid van pfas te meten?
Ik wil onderzoeken wat de resultaten zijn als ik regenwater zou opvangen en die in mijn aqualine zou invoeren.
Hoi Annemarie, ik heb gezocht naar test om water zelf te testen op PFAS maar dit schijnt weinig betrouwbaar te zijn. Het water moet je laten testen in een laboratorium. Zoals WLN, Aquon, Omegam Water. Maar het lijkt er op dat deze zich op de zakelijke markt richten en niet op de consumentenmarkt.
Hallo Annemarie,
Ik ben al een week dagelijks aan het lezen, kijken en zoeken naar een geschikt waterfilter, los van de kraan dus. Maar men spreekt elkaar zo erg tegen, soms. En inderdaad die los verkrijgbare TDS-tests schijnen niet geweldig te zijn.
Mijn keuken is piepklein en de zon valt er altijd in. Op zich vind ik de Aqualine heel prettig klinken, maar ik las over algvorming e.d. en ik denk steeds.. dat is net als met dat aquarium van mijn dochter vroeger.. een ellende om schoon te houden.
Kun jij daar iets over vertellen?
Alvast mijn dank.
Franciska
ervaringsdeskundige op het gebied van duurzaam leven en gezondheid, waardeer ik de diepgang waarmee je de gevaren van PFAS en de effectiviteit van verschillende waterfiltersystemen hebt onderzocht. Ik ben het eens met je conclusie dat actieve koolstoffilters en omgekeerde osmose effectieve methoden kunnen zijn om PFAS te verwijderen. Ik wil graag toevoegen dat bewustwording over waterkwaliteit en de keuze van filteringstechnologie essentieel is voor een gezonder leven en milieu.
Nogmaals bedankt voor het delen van je inzichten. Ik kijk uit naar meer van je posts!
Vriendelijke groeten,
Wouter
Goedenavond,
Ik heb sinds 7 maanden een Aquatru systeem, waarin een koolstoffilter en een reverse osmosis filter zitten. Na 6 maanden begon het filter extreem langzaam te werken. Ik had het systeem voorheen al ontkalkt, exact zoals in de handleiding is aangegeven, omdat ik weet dat het water hier in Belgie relatief hard is. Dit had kort effect, maar weinig later hield het apparaat helemaal op te filteren. De pomp maakt pompgeluiden, maar zonder effect.
De klantenservice geeft via email allerlei suggesties, maar leidt allemaal nergens toe.
Kortom een totale domper, ben nu 600 euro, 4 uur troubleshooting en een waterfilter armer (weggegooid).
Groet,
NvdS
Ondertussen heeft BRITA ook een filter die pfas zou verwijderen, ik vind het moeilijk om te weten of dit ook echt waar is. Het is duidelijk dat pfas heel moeilijk te verwijderen is en dan zou zo een filter dit kunnen?
Ja, klopt hebt deze toegevoegd aan de site. Deze verwijdert PFAS niet 100% geeft aan Brita aan.
Hoi!
Ik zou graag een kan willen aanschaffen, de eerste keuze uit jouw lijstje is volgens mij wel een plastic waterkan?
Ik zie dat ze van Brita aan glazen model hebben, zou deze misschien niet beter zijn?
(Ook omdat ik zie dat dit artikel al een paar jaar oud is)
Ben benieuwd naar je mening, volg je al een tijdje en heb al heel veel aan deze site gehad, dankjewel!
Keep up the good work!
Ik ben er even ingedoken. Ja Brita heeft inderdaad tegenwoordig een glazen kan. Dus die heb ik toegevoegd aan het lijstje. De kan bevat nog wel plastic onderdelen, dus de claim dat ie BPA-vrij is durf ik er niet bij te zetten. Maar vrijwel elke waterfilter bevat plastic, dus zal moeilijk worden om een 100% plasticvrije kan en filter te vinden. Maar suggesties zijn altijd welkom!