PFAS uit drinkwater filteren, kan dat?

Dit blog is ooit gestart uit verbazing over de risico’s van BPA. En dat de overheid niet ingrijpt of de burgers informeert over BPA. En toen ik de verhalen rondom PFAS op het nieuws hoorde was ik wederom verbaasd. Want de RIVM geeft op de eigen website aan dat er niet gegarandeerd kan worden dat het Nederlands kraanwater teveel PFAS bevat. En worden burgers daarover geïnformeerd? Noop.

Wat zegt de Nederlandse overheid over PFAS in drinkwater?

Wat zegt het RIVM (Rijks Instituut voor Volksgezondheid en Milieu) over PFAS?
“Mensen in Nederland krijgen te veel PFAS binnen via voedsel en drinkwater. Dit blijkt uit onderzoek van het RIVM uit 2021.“

“Van PFAS is bekend dat ze schadelijke effecten kunnen hebben op de gezondheid van mensen. De stoffen kunnen bijvoorbeeld effect hebben op het immuunsysteem, op de voortplanting en ontwikkeling van het ongeboren kind. Ook kunnen PFAS een effect hebben op cholesterol in het bloed, effecten op de lever geven en nier- en testiskanker veroorzaken. De stoffen kunnen verder schadelijk zijn voor de natuur. Ze kunnen problemen opleveren voor dieren in de top van de voedselketen, zoals vogels en zoogdieren.”
Bron: RIVM

Hoe komt PFAS in drinkwater terecht?

Drinkwater wordt gemaakt van grondwater en oppervlaktewater. PFAS komt in het water terecht omdat bedrijven hier hierin lozen. Het komt ook via de lucht, tijdens productie van producten die PFAS bevatten, op de grond en in water terecht. Zoals Chemours (voorheen DuPont) in Dordrecht dat Genx (dit is een PFAS variant) loost in de Merwede rivier. Er zijn meer bedrijven die PFAS lozen in het water.

Onlangs (juli 2023) werd bekend dat een sloot in een woonwijk in Den Haag vervuild is met PFAS. Deze sloot ligt op een industrieterrein en grenst aan de Haagse woonwijk. De PFAS grenswaarde voor deze sloot ligt 25.000 keer hoger dan de RIVM grenswaarde voor oppervlaktewater.

PFAS komt ook via De Schelde (rivier uit België) Nederland binnen. Bij Antwerpen aan rivier De Schelde staat een 3M fabriek. Die jarenlang illegaal stoffen als PFAS uitstootte. Dit kwam o.a. in De Schelde terecht. Maar daalde ook neer op de grond rondom de fabriek. In België speelt momenteel een rechtszaak rondom deze zaak.

Maar ook Nederland kwam in opstand. Want De Schelde komt uit in Zeeland. En ook daar raakte water en vis bevuild met PFAS. Het RIVM is bezig met een onderzoek of men vis uit De Schelde veilig kan eten en of dat je überhaupt kan zwemmen in het water. En de Nederlandse staat heeft 3M inmiddels aansprakelijk gesteld voor de schade in de Westerschelde.

Een tijd terug werd bekend gemaakt dat mensen rondom Chemours in Dordrecht, Sliedrecht en Papendrecht geen groentes of fruit meer uit hun moesten moeten eten. Want ook daar zit teveel PFAS in de grond dankzij Chemours. Moeders in die regio zouden zelfs beter geen borstvoeding kunnen geven. Want PFAS wordt doorgegeven aan baby’s via moedermelk. En inmiddels is er ook een negatief zwemadvies voor recreatieplas Merwelanden omdat het water teveel PFAS bevat. Daarnaast is het verstandig om kinderen niet te laten spelen met zeeschuim omdat daar 100 tot 1000 x meer PFAS in zit dan in zeewater.

Kan je PFAS uit drinkwater filteren?

Ja, dat kan. Er zijn twee bekende manieren om dit te doen:

• Actieve koolstoffilter (GAC)
• Omgekeerde osmose membranen.

Voor beide systemen is belangrijk dat ze regelmatig onderhoud nodig hebben om goed te werken. Systemen die niet goed worden onderhouden of met oude/vieze filters, verliezen na verloop van tijd hun werking.

Let op: Een waterontharder, ijzerfilter of het koken van water verwijdert geen PFAS. De werking van een filter op basis van ionen-uitwisseling wordt door o.a. de Department of Health in de VS betwijfeld. Dus dit soort systemen zijn niet opgenomen in dit artikel.

Hoe werkt de actieve koolstoffilter?

Dit is de meest betaalbare en gebruikte oplossing. Hiervoor gebruik je actieve kool dit wordt ook GAC (granulaire actieve kool) genoemd. Dit wordt gemaakt van organische materialen met een hoog koolstofgehalte. Denk aan hout, steenkool en bruinkool. En wordt toegepast in korrelvorm.

Het EPA (United States Environmental Protection Agency) zegt over deze filter:
“Het is aangetoond dat GAC effectief PFAS uit drinkwater verwijdert. Als het wordt gebruikt in een doorstroomfilter nadat de deeltjes al zijn verwijderd. Thomas Speth (onderzoeker bij EPA) zegt: “GAC kan voor een bepaalde tijd 100 procent effectief zijn. Afhankelijk van het type koolstof dat wordt gebruikt, de diepte van het koolstofbed, de stroomsnelheid van het water, de specifieke PFAS die je moet verwijderen, de temperatuur en de mate en het type organische stoffen en andere verontreinigingen of bestanddelen in het water.” GAC werkt bijvoorbeeld goed op PFAS met langere ketens zoals PFOA en PFOS, maar PFAS met kortere ketens zoals perfluorobutanesulfonzuur (PFBS) en perfluorobutyraat (PFBA) minder goed.”

Hoe werkt filteren met omgekeerde osmose?

Hogedrukmembranen (nanofiltratie) of omgekeerde osmose kan ook worden gebruikt om PFAS uit water te filteren. Het water wordt dan met hoge druk door een membraan en filters geperst. Deze manier van water filteren is duurder in aanschaf. Maar je hoeft hier minder vaak filters te wisselen waardoor de langetermijnkosten uiteindelijk net zo hoog zijn als bij een koolstofwaterfilter. Deze manier van water filteren moet ook vaak geinstalleerd worden. Koolstofwaterfilters kunnen ook los geplaatst worden.

Welke waterfilters filteren PFAS uit water?

Onderstaand een overzicht van koolstoffilters, osmose waterfilter en een alternatieve waterfilter. Alleen bij de laatste 2 filters wordt op de site van de fabrikant aangegeven dat PFAS uit het water wordt gefilterd. Het is ook nogal een statement om te maken. Want wat als de filter er slechts 90% eruit filtert? Kan of durf je dan als fabrikant nog aan te geven dat de filter PFAS uit het water haalt?

Ik heb er zelf nog geen filter aangeschaft om PFAS te filteren uit kraanwater. Ik neig naar de Zero Water kan met filters. Omdat deze eenvoudig in gebruik is. Heeft iemand ‘m al in huis, of een ander systeem? En hoe bevalt het? Laat het weten in de comments. Je helpt er een ander mee!

Bronnen
https://www.health.state.mn.us/communities/environment/hazardous/topics/pfashometreat.html
https://www.ilent.nl/onderwerpen/pfas
https://www.vpro.nl/argos/media/luister/argos-radio/onderwerpen/2023/op-zoek-naar-de-pfas-lozers-in-de-maas.html

Lees ook:
Waterfles zonder BPA of plastic
Waterkoker zonder plastic of BPA
Thee drinken zonder plastic
Hoe drink je plasticvrij koffie?
Babyflessen: glas of plastic?